Sốt siêu vi là gì? Hướng dẫn xử lý kịp thời tại nhà

Sốt siêu vi là tình trạng sốt cấp tính do virus gây ra, rất thường gặp ở trẻ em, đặc biệt vào mùa giao tiết. Hiểu rõ về bệnh này giúp cha mẹ xử trí đúng cách, tránh bỏ lỡ những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những thông tin thiết thực về nhận biết, chăm sóc và phòng ngừa sốt virus hiệu quả.

Sốt siêu vi là gì?

Khi con sốt cao và bạn muốn hiểu rõ hơn về bệnh này, dưới đây là những điều cần biết.

Định nghĩa và nguyên nhân gây sốt

Sốt siêu vi (còn gọi là nhiễm siêu vi hay sốt virus) là phản ứng của cơ thể khi bị nhiễm virus. Thay vì là một bệnh cụ thể, đây là một nhóm triệu chứng chung khi hệ miễn dịch đang chống lại nhiều loại virus khác nhau.

Các nguyên nhân phổ biến gây sốt siêu vi bao gồm:

• Rhinovirus (virus gây cảm lạnh thông thường)

• Coronavirus

• Virus cúm A, B

• Adenovirus

• Enterovirus

• Virus hợp bào

Khi virus xâm nhập cơ thể, hệ miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách tăng nhiệt độ cơ thể để tạo môi trường không thuận lợi cho virus phát triển. Đó là lý do tại sao sốt cấp tính lại là dấu hiệu tốt, cho thấy cơ thể đang hoạt động để chống lại bệnh.

Sốt bao nhiêu độ là sốt siêu vi?

Không có một con số cụ thể để phân biệt sốt siêu vi với sốt thường, nhưng thông thường:

• Sốt nhẹ: 37,2°C – 38°C

• Sốt vừa: 38°C – 39°C

• Sốt cao: trên 39°C

Sốt siêu vi thường dao động từ 38°C đến 40°C, có thể kéo dài 3-7 ngày.

Dấu hiệu nhận biết sốt siêu vi

Để biết người thân có bị nhiễm siêu vi không, bạn cần nắm những triệu chứng cơ bản.

Triệu chứng ban đầu

Khi sốt siêu vi vừa khởi phát, thường có những dấu hiệu này:

• Sốt đột ngột, nhiệt độ có thể lên nhanh đến 39-40°C

• Nếu ở trẻ, thường quấy khóc, bứt rứt, khó chịu

• Chán ăn

• Mệt mỏi, li bì

Giai đoạn này thường kéo dài 12-24 giờ đầu tiên.

Triệu chứng phổ biến của virus gây sốt

Trong những ngày tiếp theo, người bệnh có thể xuất hiện thêm:

• Đau đầu và đau cơ: Trẻ thường bụ bặc, nằm yên không muốn cử động

• Viêm họng: Cổ họng đỏ, trẻ khó nuốt

• Ho và sổ mũi: Các triệu chứng hô hấp rõ rệt từ ngày thứ 2-3

• Tiêu chảy hoặc nôn: Một số trẻ có biểu hiện tiêu hóa

• Phát ban: Nốt ban nhỏ, li ti xuất hiện trên mặt, cơ thể; thường tự biến mất sau 5-7 ngày

Giai đoạn diễn biến của sốt siêu vi

Ngày 1-2: Sốt cao, mệt mỏi

Ngày 3-4: Sốt đỉnh điểm, thêm các triệu chứng hô hấp, có thể phát ban

Ngày 5-7: Sốt giảm dần, người sốt bắt đầu thấy khỏe hơn, ăn uống trở lại

Sau ngày 7: Bệnh hoàn toàn lành, cơ thể khỏe mạnh như bình thường

Khi nào cần đưa người bị sốt siêu vi đi viện?

Mặc dù sốt siêu vi thường tự khỏi, nhưng bạn cũng cần phải biết những dấu hiệu nguy hiểm.

Dấu hiệu cảnh báo phải đi viện ngay

Ngừng ngay việc chăm sóc tại nhà và đưa người bệnh đến cơ sở y tế nếu xuất hiện:

• Sốt cao trên 39°C liên tục, không hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt

• Cơ thể co giật (cơ thể run rẩy không kiểm soát được)

• Khó thở, thở nhanh, tím môi

• Nôn mửa liên tục, không uống được nước (nguy cơ mất nước)

• Da tím tái, lạnh cóng

• Li bì hoặc mê sảng (gọi không tỉnh)

• Xuất hiện chảy máu dưới da (nốt bầm tím)

• Sốt kéo dài quá 10 ngày mà không thuyên giảm

Nhóm cần theo dõi cặn kẽ

Một số trẻ có nguy cơ cao bị biến chứng, cần giám sát chặt chẽ hơn:

• Trẻ dưới 3 tháng tuổi

• Trẻ có tiền sử co giật

• Trẻ sinh non, nhẹ cân

• Trẻ có bệnh nền (tim bẩm sinh, phổi, miễn dịch yếu)

Cách chăm sóc người bị sốt siêu vi tại nhà

Phần lớn sốt virus có thể điều trị tại nhà với những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả.

Hạ sốt đúng cách

Mục tiêu chính không phải là hạ sốt về mức bình thường, mà là giảm bớt sự khó chịu.

Khi nào cần dùng thuốc hạ sốt:

• Sốt trên 38,5°C

• Có tiền sử co giật

Loại thuốc an toàn cho trẻ:

• Paracetamol: Liều 10-15mg/kg, mỗi 4-6 giờ một lần (KHÔNG vượt quá 5 lần/ngày)

• Ibuprofen: Liều 5-10mg/kg, mỗi 6-8 giờ một lần (KHÔNG dùng cho trẻ dưới 6 tháng)

Tuyệt đối KHÔNG dùng aspirin cho trẻ bị sốt siêu vi, vì có nguy cơ gây hội chứng Reye (biến chứng hiếm nhưng rất nguy hiểm).

Biện pháp giảm sốt

Cùng với thuốc, các cách sau giúp người bệnh thoải mái hơn:

• Lau mát: Dùng khăn mềm, nước ấm (37-38°C), lau nhẹ nhàng vùng cổ, nách, bẹn. TRÁNH dùng cồn hoặc nước đá vì có thể gây sốc nhiệt độ

• Cởi bớt quần áo: Để cơ thể thoáng mát, không quấn chăn kín

• Giữ nhiệt độ phòng: Nên để phòng mát khoảng 25-26°C

• Quạt mát nhẹ: Không thổi trực tiếp vào người

Bù nước và dinh dưỡng

Khi bị nhiễm siêu vi, cơ thể mất nước nhanh do sốt và đổ mồ hôi. Bù nước là ưu tiên hàng đầu.

Cách cho uống nước:

• Cho uống thường xuyên, mỗi lần ít (tránh quá nhiều một lần có thể nôn)

• Ưu tiên nước lạnh, nước lọc, nước oresol

• Tránh nước quá lạnh có thể gây tiêu chảy

• Ở trẻ nhỏ, cần cho bú mẹ thường xuyên hơn bình thường

Chế độ ăn khi trẻ bị sốt:

• Nên ăn: Cháo loãng, súp, thịt gà mềm, trứng luộc, cá hấp, đậu phụ, chuối, bơ, đu đủ, cam

• Tránh: Đồ chiên rán, cay, ngọt, thực phẩm khó tiêu, sữa bột quá đặc

Theo dõi và ghi chép

Một việc quan trọng là theo dõi diễn biến sốt cấp tính:

• Đo nhiệt độ mỗi 2-3 giờ (buổi sáng, trưa, chiều, tối, đêm)

• Ghi chép lại: giờ đo, nhiệt độ, hành vi của người bệnh (ăn uống, tiểu tiện, vui vẻ)

• Quan sát các triệu chứng mới xuất hiện

• Lưu ý độ lâm sàng của người bị sốt

Thông tin này sẽ rất hữu ích nếu phải đưa người sốt siêu vi đi khám bác sĩ.

Xử trí co giật (nếu có)

Dù hiếm, nhưng co giật do sốt siêu vi là tình huống cần xử trí nhanh:

1. Giữ bình tĩnh, không hoảng loạn

2. Đặt người bệnh nằm nghiêng sang một bên

3. KHÔNG nhét gì vào miệng người bệnh

4. KHÔNG cố kìm chân tay của người bị sốt

5. Cởi bớt quần áo, hạ sốt ngay lập tức

6. Gọi 115 nếu co giật kéo dài quá 5 phút hoặc co giật lặp lại

Phòng ngừa sốt siêu vi

Tuy không thể tránh hoàn toàn, nhưng có những cách giúp giảm nguy cơ mắc sốt virus.

Vệ sinh cá nhân và tay chân

Đây là cách hiệu quả nhất để phòng chống sốt siêu vi:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch ít nhất 20 giây

• Rửa tay trước ăn, sau khi đi vệ sinh, khi về nhà từ ngoài

• Dạy trẻ không cho tay bẩn vào mặt, mắt, mũi, miệng

• Che miệng bằng khuy tay khi ho hoặc hắt hơi

Tăng cường sức đề kháng

Sốt siêu vi dễ tấn công người có miễn dịch yếu, đặc biệt là ở trẻ em. Hãy:

• Cho trẻ ăn đầy đủ dinh dưỡng (protein, carb, chất béo, vitamin, khoáng chất)

• Bổ sung vitamin C (cam, quýt, cà chua) và vitamin D (từ nắng mặt trời)

• Cho trẻ ngủ đủ giấc: 10-12 giờ/ngày đối với trẻ nhỏ

• Vận động, tránh stress

Tránh tiếp xúc nguồn lây

• Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những người đang ốm (ho, sổ mũi, sốt)

• Tránh nơi đông người trong thời điểm dịch

• Không chia sẻ đồ dùng cá nhân (cốc, thìa, bàn chải)

• Giữ cách sạch sẽ cho đồ chơi, đồ dùng hàng ngày

Tiêm phòng

Tiêm chủng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Vắc-xin cúm: Tiêm hàng năm (tháng 9-11 trước mùa cúm)

• Vắc-xin viêm phổi: Bổ sung cho trẻ nhỏ theo khuyến cáo

• Vắc-xin đầy đủ theo lịch: Không bỏ sót

Câu hỏi thường gặp về sốt siêu vi

Tổng kết

Sốt siêu vi là bệnh phổ biến nhưng không phải lúc nào cũng đáng lo ngại. Với kiến thức cơ bản và cách chăm sóc đúng tại nhà, trẻ sẽ nhanh chóng khỏi bệnh. Tuy nhiên, đừng do dự đưa trẻ đi viện nếu xuất hiện những dấu hiệu cảnh báo.

Hãy luôn lắng nghe cơ thể trẻ, theo dõi diễn biến bệnh cẩn thận, và tìm kiếm tư vấn từ chuyên gia y tế khi cần thiết.

⚠️ Lưu ý quan trọng

Bài viết này mang tính chất tham khảo thông tin, không thay thế tư vấn từ bác sĩ hay dược sĩ. Nếu trẻ có triệu chứng bất thường hoặc tình trạng bệnh trầm trọng, vui lòng liên hệ ngay cơ sở y tế gần nhất.